سی تی آنژیو (CT Angiography) یک فرآیند تصویربرداری پزشکی است که از تکنیکهای جدید تصویربرداری پرتوی استفاده میکند تا تصاویر دقیق از عروق خونی در بدن فراهم کند. این روش، با استفاده از دستگاه CT scanner و تزریق مادهای حاوی مواد حاجب به پرتو X، تصاویر سه بعدی از سیستم عروق خونی ایجاد میکند.
CT Angiography به پزشکان کمک میکند تا بررسی دقیقتری از شرایطی مانند آنژیوپلاستی، آترواسکلروز عروقی، تومورهای خونی و تروماهای عروقی انجام دهند. این فرآیند معمولاً برای تشخیص بیماریهای قلبی و عروقی، تخمین اندازه و محل انسداد عروق، و ارزیابی عملیات جراحی قلب و عروق استفاده میشود.
دلایل تجویز سی تی آنژیوگرافی
تجویز سی تی آنژیوگرافی ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:
- ارزیابی بیماریهای عروقی: این شامل ارزیابی آترواسکلروز (رسوب چربی در دیوارههای عروق)، انسداد عروق، و تخمین اندازه و محل آنها میشود.
- تشخیص وضعیت عروق قلبی: با استفاده از سی تی آنژیوگرافی، میتوان وضعیت عروق قلبی را ارزیابی کرده و هر نوع تنگی، ترک، یا انسدادی را که باعث کاهش جریان خون به قلب میشود، شناسایی کرد.
- بررسی عروقی در سایر مناطق بدن: علاوه بر عروق قلبی، سی تی آنژیوگرافی میتواند برای ارزیابی عروق در دیگر مناطق بدن مانند عروق مغزی، عروق پایینی، عروق رودهها، و غیره نیز استفاده شود.
- برنامهریزی قبل از جراحی: در برخی موارد، سی تی آنژیوگرافی قبل از جراحی مورد استفاده قرار میگیرد تا برنامهریزی دقیقتری برای عملیات جراحی انجام شود، به ویژه در مواردی که عروق نزدیک به مناطق حساسی مثل قلب و مغز قرار دارند.
- پیگیری درمان: سی تی آنژیوگرافی ممکن است برای پیگیری اثربخشی درمانهای مرتبط با بیماریهای عروقی، مانند استنت گذاری، استفاده شود.
به طور کلی، تجویز سی تی آنژیوگرافی به منظور تصویربرداری دقیق عروق بدن و تشخیص ویا ارزیابی بیماریهای مرتبط با عروقی میباشد.
مزایا و معایب سی تی آنژیوگرافی
سی تی آنژیوگرافی همانند هر فرآیند تصویربرداری پزشکی دارای مزایا و معایبی است.
مزایا:
- دقت در تصویربرداری: سی تی آنژیوگرافی امکان ایجاد تصاویر دقیق و با کیفیت از عروق را فراهم میکند، که این امر به پزشکان کمک میکند تا به صورت دقیقتری بیماریهای عروقی را تشخیص دهند.
- زمان اجرای سریع: سی تی آنژیوگرافی نیاز به زمان کمتری برای اجرا دارد نسبت به روشهای تصویربرداری دیگری مانند آنژیوگرافی ترکیبی.
- عدم نیاز به جراحی: برای انجام سی تی آنژیوگرافی، عموماً نیازی به جراحی نیست و این روش غیر تهاجمی است.
معایب:
- مصرف مواد حاجب: برای انجام سی تی آنژیوگرافی، نیاز به تزریق مواد حاجب به پرتو X به بیمار است، که ممکن است در برخی افراد با حساسیت به این مواد، عوارض جانبی مانند حساسیت پوستی یا عوارض کلیوی به وجود آید.
- تابش پرتوی: مانند سایر روشهای تصویربرداری مبتنی بر پرتو X، سی تی آنژیوگرافی همراه با تابش پرتوی میآید که در برخی موارد ممکن است به خطراتی مانند افزایش احتمال بروز سرطان در طولانی مدت منجر شود.
- نیاز به تجهیزات و تخصص: انجام سی تی آنژیوگرافی نیازمند تجهیزات پیشرفته و تخصص پزشکان و تکنسینهای متخصص در این زمینه است، که این موارد ممکن است در برخی از مناطق یا مراکز پزشکی در دسترس نباشد.
- محدودیتهای مورد استفاده: برخی از افراد به دلیل وضعیتهای پزشکی خاص ممکن است برای انجام سی تی آنژیوگرافی منع شوند، مانند بارداری یا افرادی که حساسیت به مواد حاجب دارند.
تفاوت سی تی آنژیو با آنژیوگرافی
تفاوت اصلی بین سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی این است که در سی تی آنژیوگرافی از دستگاه CT scanner استفاده میشود در حالی که در آنژیوگرافی از دستگاههای تصویربرداری مانند رادیوگرافی، اسکنرهای MRI یا سی تی استفاده میشود. این دو روش در ارائه تصاویر عروقی تفاوتهایی دارند:
- استفاده از منابع تصویربرداری: در سی تی آنژیوگرافی، پرتو X-ray برای ایجاد تصاویر استفاده میشود، در حالی که در آنژیوگرافی ممکن است از پرتو X-ray یا موجهای رادیویی (در MRI) استفاده شود.
- نیاز به مواد حاجب: در هر دو روش، ممکن است نیاز به تزریق مواد حاجب به عنوان عامل کانتراست باشد، اما نوع این مواد ممکن است در هر دو روش متفاوت باشد.
- دقت و دیده شدن عروق: با توجه به ویژگیهای هر دستگاه تصویربرداری، دقت و وضوح تصاویر ممکن است متفاوت باشد. سی تی آنژیوگرافی معمولاً تصاویر با وضوح بالاتری ارائه میدهد و به طور دقیقتری جزئیات عروق را نشان میدهد.
- زمان اجرا و تجویز: در برخی موارد، سی تی آنژیوگرافی به عنوان جایگزین آنژیوگرافی استفاده میشود، به خصوص در مواردی که نیاز به زمان کمتری برای انجام تصویربرداری دارد و یا در مواردی که انجام آنژیوگرافی معمولی ممکن است با مشکلات خاصی همراه باشد (مانند حساسیت به مواد حاجب یا مشکلات کلیوی).
به طور کلی، هر دو روش ارزشمند هستند و انتخاب بین آنژیوگرافی و سی تی آنژیوگرافی بستگی به شرایط بالینی بیمار و توصیههای پزشک معالج دارد.
آمادگی برای سی تی آنژیو و نحوه انجام فرآیند
آمادگی برای انجام سی تی آنژیوگرافی ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
- مشاوره پزشک: قبل از انجام هر نوع تصویربرداری پزشکی، شما باید با پزشک خود مشاوره کنید. پزشک شما به شما درباره فرآیند سی تی آنژیوگرافی، هدف آن، روش انجام آن، مزایا و معایب، و هرگونه ریسک یا محدودیت مرتبط با آن توضیح خواهد داد.
- اطلاع از مواد حاجب: اگر مواد حاجبی برای انجام سی تی آنژیوگرافی نیاز است، پزشک شما به شما در مورد نحوه تزریق واکنشهای احتمالی به مواد حاجب و نحوه برخورد با آنها توضیح میدهد.
- نیاز به تهیه متعلقات: پزشک شما ممکن است شما را درباره هر متعلقه خاصی که برای انجام سی تی آنژیوگرافی نیاز است، مانند لباس خاص یا جوازهای لازم، راهنمایی کند.
- رژیم غذایی: در برخی موارد، پزشک ممکن است شما را درباره رژیم غذایی خاصی که قبل از سی تی آنژیوگرافی باید رعایت کنید، مطلع کند. مثلاً، در مواردی که نیاز به تزریق مواد حاجب به دستگاه است، ممکن است نیاز باشد تا قبل از آزمون، مدتی نیاز به پرهیز از مصرف غذا و مایعات داشته باشید.
- آمادگی روانی: آمادگی روانی نیز مهم است. اگر شما از ترس یا استرس به دلیل انجام فرآیند سی تی آنژیوگرافی رنج میبرید، با پزشک خود در مورد این مسئله صحبت کنید تا او بتواند به شما کمک کند تا آرامش بیشتری داشته باشید.
برای انجام فرآیند سی تی آنژیوگرافی، شما به یک مرکز تصویربرداری پزشکی مراجعه میکنید. در اینجا، شما به یک اتاق تصویربرداری منتقل میشوید و پس از تهیه و تهیهکردن بدن خود برای انجام فرآیند، مواد حاجب به شما تزریق میشود. سپس، شما به دستگاه CT scanner منتقل میشوید و فرآیند تصویربرداری آغاز میشود. این فرآیند معمولاً تنها چند دقیقه به طول میانجامد و پس از آن، شما میتوانید به فعالیتهای روزمره خود بازگردید.
2021 Computed Tomography National Symposium (CT)
At the completion of this CME teaching activity, you should be able to
Discuss the role of CT and CTA in the evaluation of kidney and liver disease.
Describe the expanding role of CT in the diagnosis of gastrointestinal pathology.
Optimize pulmonary and cardiac scanning techniques and protocols.
Differentiate suspicious from benign lung nodules.